Liseye Başlayanlara En İyi Tavsiyeler

Lise yılları, kişilerin gençlik yıllarının baharında yaşadıkları özel bir dönemdir. Hem çocukluk yıllarındaki rahatlığın, hem de ergenliğe girişle büyümeye başlanıldığının bir arada hissedildiği özel bir dönem olan lise hayatı; yeni başlayacak olanlar için çok büyük bir merak konusudur. Piyasada, lise hayatı hakkında pek çok şehir efsanesi dolaşsa da, bu göz açıp kapayıncaya dek geçen, hatta her şeyin eğlenceli bir anıya dönüşebildiği bir dönemdir. Lise hayatı yapımlarda gösterildiği gibi olmasa da; özünde sağlık, kariyer ve sosyal yaşamın pay edilmesi sürecidir.

Liseye Yeni Başlayanlara En İyi Tavsiyeler

1- Kariyer ve Eğitim Planlaması

1.1 – Lise Eğitimi ve Sınavlara Hazırlık

Lise okumanın temel amacı iyi bir eğitim alarak kariyer basamaklarını hızlıca tırmanmak ve bu sayede güzel bir hayat sürebilmektir. Başarılı bir kariyer sahibi olma konusunda iyi bir lisede okumak ciddi katkı sağlasa da, asıl olan kişinin verdiği emek olduğu için iyi bir liseden mezun olmak şart değildir. Hiç şüphesiz, daha ilk seneden çılgınlar gibi ders çalışmaya gerek olmasa da dersleri boşlamadan temeli sağlam şekilde atmak çok önemlidir. Zaten derslere en doğru teknikler ile çalışmak verimliliği artırarak ciddi bir kolaylık ve zaman tasarrufu sağlayacaktır.
(Ayrıca Bakınız: Yüksek Başarı İçin Hangi Derse Nasıl Çalışılır?)

Vasat bir eğitimci anlatır, iyi bir eğitimci açıklar, daha iyi olan eğitimci ise gösterir, ancak büyük bir eğitimci ilham verir. Öğrenciler sadece derslere girip çıkmamalı, kendilerine eğitim veren insanları yakından tanımaya çalışmalıdır. Çünkü öğretmenlerin yaşam tecrübelerinden birçok ders çıkarabilir ve gelecek planlarının yapıldığı bu kritik dönemde yeni fikirler ve bakış açıları edinilebilir. Hem müfredat derslerinde, hem hayata dair sohbetlerde beyin fırtınası yaparak yeni fikirler üzerine tartışmak hem zevkli hem de faydalı bir aktivitedir. Ayrıca beden eğitimi ve resim gibi dersler es geçilmeden, farklı alanlarda gelişmek için araç olarak kullanılmalıdır.

1.2 – Alan ve Meslek Seçimi

Lisede bireyler kendilerine bolca vakit ayırıp kendilerini daha iyi tanımak için çabalamalı ve nelerden hoşlanıp nelerden hoşlanmadıklarına karar vermelidir. Bu dönemde kendini tanımak için sarf edilen çaba ile ileride önce uygun alan (sayısal, eşit ağırlık, sözel, dil) seçilmeli, sonra bu alan içerisinde en uygun meslek belirlenmelidir. Meslek seçiminin bireyin geleceğini adeta kendi elleriyle şekillendirmesi olduğu için bunun bireyin hayatı boyunca vereceği en önemli kararlardan birisi olduğu unutulmamalıdır. Ancak sevilmeyen işte veya kişilerle çalışmak ziyan edilen bir hayattan başka bir şey değildir. Önemli olan bilinçli kararlar verip başarılı olmaktır.
(Ayrıca Bakınız: En Doğru Meslek Seçimi Nasıl Yapılır?)

1.3 – Kişisel Gelişim

Kişisel gelişim ömür boyu sürecek bir yolculuk olup, bu adeta bireylerin kendilerine yatırım yapmasıdır. Ağaç (en iyi) yaşken eğilir felsefesinden hareketle, lise döneminin (özellikle sınav stresinin olmadığı ilk iki senenin) bazı şeylerin temellerini atmak için en ideal dönem olduğu söylenebilir. Boş vakitlerde yeniliklere açık olarak kendini faydalı alanlarda geliştirmek, okulun monotonluğundan ve ergenlik stresinden kurtulmayı sağlamanın yanı sıra şimdiden ileride özgeçmişe yazılacak şeyler (yabancı dil, yarışma derecesi, sertifika ve proje gibi) biriktirmeye başlamayı sağlayacaktır ki bu ilerleyen yaşantıda çok ciddi bir rekabet avantajı sağlayacaktır.
(Ayrıca Bakınız: Kendini Geliştirmenin En Etkili Yolları Nelerdir?)

2- Gelir Kaynakları ve Para Yönetimi

Günümüzde dünya para ile yönetilmekte, hayatta pek çok şey para ile elde edilebilmektedir. Mutluluğu ve yaşam standartlarını etkileyen en temel faktörlerden birisi paradır. Öyle ki para modern dünyada özgürlüğü simgelemektedir. Çünkü para her türlü arzu ve gereksinimin o anki nesnesine dönüşmeye her an hazırdır. Bireylerin beslenme, giyim, hatta sosyal ve kültürel aktivitelerine kadar neredeyse her şey için ekonomik güç gerekmektedir. Bu sebeple bireyin cebine giren parayı akıllıca kullanması lise hayatının verimli ve zevkli geçebilmesi için şarttır.
(Ayrıca Bakınız: Ekonomik Güç Nedir? Nasıl Kazanılır?)

✅ Lise hayatında gelir elde etmenin en kolay yolu tanıdıklardan düzenli harçlık almaktır.
✅ Bursla düzenli gelir elde edilebilir ancak burs almaya hak kazanmanın kriterleri bulunur.
✅ İşe girip çalışılarak veya internet üzerinden para kazanılabilir ancak bunlar yorucu işlerdir.
✅ Lise, finansal bilinci geliştirmek ve sağlıklı alışkanlıklar kazanmak için en doğru zamandır.
✅ Para; eğitim, sağlıklı beslenme ve sosyalleşme gibi faydalı amaçlar uğruna harcanmalıdır.
✅ Aşırı gösteriş, lüks tüketim ve şans oyunları gibi para tuzaklarından uzak durulmalıdır.
(Ayrıca Bakınız: Para Tuzağı Nedir? Popüler Para Tuzakları Nelerdir?)

3- Sosyal Yaşam, Kültür ve Eğlence

Genelleme yapılacak olursa, insanların büyümeye başlayarak dünyanın acımasız taraflarıyla tanışması sebebiyle lise yıllarının insan ilişkilerindeki gerçek samimiyetin azalmaya başladığı aşama olduğu söylenebilir. Bu sebeple lise yıllarında kariyer inşasına ve kişisel gelişime engel olmayacak şekilde gençlik yıllarının tadını çıkarmak (doyasıyla eğlenmek, aşık olmak, kendini ifade etmek, derin dostluklar kurmak, farklı kültürleri keşfetmek gibi) gerekir. Nitekim maddi şeylerle sınırlı bir dünya insanın ruhunu doyurmadığı için etkili bir çalışma programı içinde dinlenmeye, eğlenmeye, aileye, sevdiklerine zaman ayırmaya, hobilere daima yer ayrılmalıdır.

3.1 – Arkadaşlık İlişkileri

Eğitim sadece derslerden ibaret değildir. Eğlenirken sosyal yetenekleri geliştirmek de bir tür eğitim olup bunlar insanı hayata hazırlamaktadır. Lisede birey kendini keşfetmeli, büyüdüğü için öğrenmesi gereken daha çok şey olduğunun farkında olmalıdır. Ayrıca hata yapmaktan çekinilmemeli, pes edilmemeli ve bunlara tecrübe olarak bakılmalıdır. Özellikle ilk haftalar okula alışma süreci olduğu için ilk arkadaşlıkların temeli bu sürede atılır. Lisede sosyal açıdan atılabilecek ilk adım öğrencilere ait sosyal medya hesaplarında ve itiraf sayfalarında (elbette ki kendini oralarda dedikodu mezesi yapmadan) ortamı tanıyarak gündemin nabzını tutmaktır.

Lise ilişkilerinde (kişiye göre değişmekle birlikte) işleri kolaylaştıran öneriler şunlardır:
✅ Yeni olunduğu her yerde belli edilmemeli, ilk defa görüyormuş gibi yapılmamalıdır.
✅ Rahat, girişken, konuşkan ve mesafeli olunmalı fakat çok fazla laubali olunmamalıdır.
✅ Bir grubun içine hemen dâhil olunmamalı, gözlem yaptıktan sonra bir grup seçilmelidir.
✅ Seçici olunmalı, kimseyle çabuk samimiyet kurulmamalı ve çokbilmiş davranılmamalıdır.
✅ İnsanlar tanınmalı ve maskeleri fark edilmelidir (işi düşünce yazanlar, laf taşıyanlar vb.).
✅ Başkaları gözlemlenmeli, başkalarının yaşadıklarından tecrübe edinmeye çalışılmalıdır.

✅ İnsanları menfaat, para, fedakârlık söz konusu iken neler yapabildikleri test edilmelidir.
✅ Başkalarının doğruları körü körüne kabul edilmemeli, kişi gerçekleri kendi keşfetmelidir.
✅ Başkalarının yanında güçlü ve gizemli olunmalı ama kim olunduğu da saklanmamalıdır.
✅ Kimsenin istenen bir şeyi aslında hak etmediğini hissettirmesine asla izin verilmemelidir.
✅ Para vb. konularda kimseye kolay inanılmamalı; pişman olunacak şeyler yapılmamalıdır.
✅ Kişi kendini dışarıya kapatmamalı ve farklı türlerden insanlarla arkadaşlık yapmalıdır.

3.2 – Sosyal ve Kültürel Faaliyetler

Okullar, öğrencilere verdiği akademik bilgilerin harici öğrencilere kendi ilgi ve yeteneklerini geliştirebileceği olanaklar da sağlamaktadır. Bundan dolayı okullar, öğretim işlevlerini okulda verilen dersler aracılığıyla yürütürlerken, eğitim işlevlerini ders dışı etkinliklerle bütünleştirerek vermektedir. Lisede yapılabilecek ‘müfredat dışı‘ bu etkinlikler genel olarak bilimsel, kültürel, sanatsal, sportif etkinlikler ve toplum hizmeti olmak üzere beş ana başlıkta değerlendirilirler. Bu aktiviteler iletişimi, bakış açısını, özgüveni geliştirir; enerji kaynağı olur, en önemlisi bireye insan olduğunu hatırlatır. Şayet aileniz bunlara izin vermiyorsa onlarla kavga etmeden önce düzgünce konuşmayı ve karşılıklı nedenlerinizi sunarak ortak bir karar almayı denemelisiniz.

3.3 – Kadın-Erkek İlişkileri

Lise üniversite kadar özgür bir ortam olmasa da, yine de ergenliğe girişle birlikte hormonların hücuma geçmesiyle beraber kadın-erkek ilişkileri konusunda bireylerin genellikle hayatındaki ilk (dolayısıyla unutulmaz) deneyimleri yaşadıkları bir yerdir. Fakat lisedeki ilişkilerin çoğunun bittiği, seçici olunması ve gelen tekliflerin gerekirse reddedilmesi gerektiği, aynı sınıftan sevgili yapmanın işler kötüye gittiği zaman zincirleme bir etkiyle başka olumsuz sonuçlara yol açtığı göz ardı edilmemelidir. Unutulmamalıdır ki; iyi erkek toklukta, iyi kadınsa yoklukta belli olur.

4- Ulaşım İmkanları

Lise hayatında ulaşım ihtiyacını karşılamak için tercih edilen temel üç yöntem toplu taşıma, şahsi otomobil ve (yakın mesafelerde) yürümektir. Toplu taşıma hesaplıdır ancak (yoğunluk, kuyruk vb. sebeplerle) her daim konforlu olmayabilir. Şahsi otomobili olan velilerin öğrencileri okula bırakıp alması en hızlı ve konforlusudur ancak maliyetlidir. Bu sebeple yakın mesafedeki bir liseye gidecek olanlar yaya olarak giderek hem spor yapma alışkanlığı kazanıp sağlıklı bir yaşam sürebilir, hem de ulaşımdan tasarruf ettikleri parayı faydalı amaçlar için harcayabilirler.
(Ayrıca Bakınız: Toplu Taşımayla ve Şahsi Araçla Seyahatin Avantajları)

5- Giyim Tarzı ve Kişisel Bakım

Stil ve kişisel bakım; bireylerin toplum içerisindeki konumlarını, sosyal çevreleriyle ilişkilerini ve sağlıklarını önemli ölçüde etkileyen olgulardır. Temiz ve tarz sahibi olarak kişisel bakımlarına özen gösteren bireyler, çevrelerindeki insanlara çok daha hoş görünür ve toplumda saygın bir yer edinmiş olurlar. Bunun sonucunda kendilerini iyi hisseder ve mutlu olurlar. Herkesin içe içe olduğu, koridorda yürürken nice tanıdıkla karşılaşılan lise gibi bir ortamda kimse rüküş olmak veya kötü kokmak istemez, değil mi? Elbette bireyler bunlara dedikodu malzemesi olmamak veya popüler olmak için değil, kendilerine olan özsaygılarından dolayı özen göstermelidir.