Yatırım Nedir? Nasıl Yapılır? [Rehber]

📌 Yatırım Nedir: Belirli bir sermayenin (zaman, çaba, para veya bir varlık), gelir sağlamak amacıyla kullanılmasıyla yapılan girişimlerdir. Yatırım yapmanın en temel amacı tasarruf edilen belli bir miktar parayı, çeşitli araçlardan faydalanarak büyütmek ya da en azından değerini muhafaza etmektir. Yatırım çok çalışmaktan ziyade akıllıca çalışmaktır (1) çünkü doğru yatırım paranın yatırımcı için çalışması demektir. (2) Ancak yatırımlar sıfır toplamlı bir oyun gibidir, yani bir taraf kazanırken öbür taraf kaybeder! Yani yatırımlarda kaybetme riski bulunmaktadır.

Neden Yatırım Yapılır? [Yatırımın Mantığı]

Ortalama bir insana yalnızca iş bularak gelir elde edebileceği öğretilmiştir yani düz mantıkla daha fazla para kazanmak için daha fazla çalışmak gerekmektedir. Ancak bu bilgide ve bakış açısında ciddi bir sorun bulunmaktadır. Ortalama bir insanın günlük bazda çalışabileceği en yüksek saat bellidir. İnsanlar kendi kopyalarını oluşturamayacağına ve eğlenme gibi ihtiyaçları da olduğuna göre, insanlar para kazanmak amacıyla kendileri için çalışacak bir araca yani paraya ihtiyaç duymaktadır. İşte yatırım kavramı tam olarak bu noktada devreye girmektedir.

Patron için çalışılırken, en temel ihtiyaçlar karşılanırken, eğlenilirken ve hatta uyunurken dahi yatırım sayesinde ortaya konulan sermayenin yatırımcı için çalışması ve bu sayede ek gelir elde etmesi sağlanmaktadır. Ancak yatırım bir çeşit kumar değildir çünkü yatırımda sermaye kumarın aksine şansına değil mantıklı gerekçelerle değerlendirilmektedir (1). Zaten kumarda hep kasa kazanırken, yatırımda doğru adımları atanlar kazançlı çıkmaktadır. Ayrıca en önemlisi yatırım zenginlere mahsus değildir ve bir yatırımcı doğrudan kendisine değer katmaktadır.
(Ayrıca Bakınız: Neden Kasa Her Zaman Kazanır?)

Nasıl Yatırım Yapılır? [Yatırım Örnekleri]

Adım-1: Gerçekçi Yatırım Hedefleri Belirlenir

Yatırım yapmanın ilk adımı gerçekçi hedefler koymaktır. Hedefler bir bireyin gelir miktarı, yaşı ve risk alabilme potansiyeli ile doğrudan ilişkilidir. Çünkü hedefler yatırım yapılacak yatırım araçlarını ve yatırımın vadesini doğrudan etkilemektedir. Örneğin genç bireyler genellikle kariyer hedefleri için yatırım yapmayı düşünme veya parasını riskli ancak kazanç potansiyeli yüksek araçlarda değerlendirme eğiliminde iken; yaşlı bireyler genellikle yüksek risk toleransı sebebiyle emeklilik gibi daha düşük riskli yatırım araçlarını tercih etme eğilimde olmaktadır.

Adım-2: Yatırımın Temelleri ve Teknikleri Öğrenilir

Yatırım aslında sıfır toplamlı bir oyundur, bir taraf kazanırken öbür taraf kaybeder. Yatırım yapmanın tekniklerini ve inceliklerini öğrenmeden bodoslama bir şekilde yatırım yapanlar ise genellikle kaybeden tarafta olmaktadırlar. Örneğin dost tavsiyesi ile değil güvenilir uzmanların görüşlerini ve uyarılarını baz alarak hareket etmek, ani değişimlerde panik yapmamak, yatırım yapılan araçları çeşitlendirerek ve piyasaya kademeli olarak girip çıkarak riskleri düşürmek öğrenilmesi, dikkatlice uygulanması ve dikkat edilmesi gereken temel yatırım tekniklerdir.

Öte yandan doğru zamanda, doğru şekilde yapılacak yatırımların ciddi getirileri olabilir (1). Tarih akıllıca yapılan yatırımların sonuçları hakkında oldukça güzel örneklerle doludur. Örneğin Ray Kroc’un 1961 senesinde McDonalds’ın potansiyelini görüp büyük riske girip satın alması servetinin zamanla binlerce kat artmasını sağlamıştır. Mesela 2006’da Google Youtube’u 1.65 milyar dolara satın almıştır ve 2021’de Youtube bu parayı sadece 3 haftada kazanmaktadır. 🙂 Doğru adımları atabilmek için gelişmeleri isabetli bir şekilde yorumlamak gerekmektedir.
(Ayrıca Bakınız: En Kolay Nasıl Para Kazanılır? [Rehber])

Adım-3: En Uygun Olan Yatırım Aracı Belirlenir

Yatırım yapmadan önce en uygun yatırım aracı belirlenmelidir. Kıymetli madenler, emtialar, mevduat hesapları, dövizler, borsalar, eğitimler, girişimler, mallar ve mülkler, emeklilik, yatırım fonları, menkul kıymetler ve kripto paralar yatırım araçlarına örnektir. Aslında geniş anlamda bakılırsa verimliliğin artırılması amacıyla yapılan harcamalar da yatırım olarak kabul edilirler. Örneğin Usain Bolt 3 olimpiyatta 8 altın madalya kazanmıştır. Yaklaşık 2 dakika koşup 119 milyon dolar kazanmıştır ancak bunun için 20 yıl antrenman yapmıştır. İşte bu yatırımdır!

Adım-4: Bütçe, Vade ve Stratejiler Belirlenir

Yatırım yapmadan önce bir yatırım planı oluşturulması ve o plana sadık kalınması gerekir. Yatırım planı yatırımın bütçesi, vadesi ve temel stratejiler gibi önemli bileşenleri içerir. Yatırım planı yapıldıktan sonra, yatırımcılar tercih edilen yatırım aracını ve alım güçlerini baz alarak en fazla kaybetmeyi göze aldıkları kadar miktar ile yatırım yapmalıdır. Örneğin hisse senetlerine veya pek çok emtia çeşidine irili ufaklı her türlü bütçe ile yatırım yapılabilirken; gayrimenkul yatırımı için yüksek bütçe gerekmektedir. Ancak yatırım düşük bütçelerle de yapılabilir.

Yatırım yapmadan önce üzerinde durulması gereken bir diğer husus yatırımın vadesidir. Uzun, orta ve kısa vadeli olarak yatırım yapılabilmektedir. Uzun vadeli yatırım kısa vadeli oynaklığın ve fiyat düşüşlerinin yıkıcı etkilerini ortadan kaldırarak riski en aza indirmek için ideal olup; kısa vadeli yatırımlar uzmanlık ve belli bir bilgi birikimi gerektirirler. Bu sebeple yatırım hızlı bir şekilde zengin olma planı veya kumar oyunu olarak kullanmaktan ziyade, sahip olunan serveti uzun vadede sürekli ve düzenli olarak artırmanın bir yolu olarak kullanılmalıdır. (1) Ayrıca bankaların da yatırım yapabilmek amacıyla özel ürün ve hizmetleri bulunmaktadır.
(Ayrıca Bakınız: Bankacılık Ürün ve Hizmetleri Nelerdir?)

Adım-5: Dikkatlice Yatırım Yapmaya Başlanır

Yatırım Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

✅ Yatırım yaparken güvenilir kuruluşlarla çalışılmalı (1) ve hesabı sorulamayacak türdeki yatırımlardan uzak durulmalıdır. Aksi taktirde büyük yatırımcılara yem olma ve dolandırılma gibi ciddi potansiyel sorunlar ortaya çıkabilir. Çünkü hatalı yatırım paraya değer kaybettirir. Tarih bu konuda çeşitli örneklerle doludur. (2) Yatırımcılara hayal satarak, perde arkasında gizli ortaklıklarla cebini dolduranlar olabilmektedir. Bu nedenle, yatırım yapmadan önce yeterince araştırma yapılmalıdır. Unutulmamalıdır ki, bedava peynir sadece fare kapanında olur.
(Ayrıca Bakınız: Neden Bedava Peynir Sadece Fare Kapanında Olur?)

✅ Hakkında bilgi veya fikir sahibi olunmayan yatırım araçlarına yatırım yapılmamalıdır. Örneğin hisse senedi yatırımlarında genel ekonomiden, şirketin kâr dağıtım politikasına, finansal durumuna ve hisse performansına kadar birçok farklı unsur etkili olmaktadır. (1) En önemlisi, piyasada farklı görüşler de bulunduğu için öne çıkan her haber baz alınmamalı; güvenilir ve alanında uzman olan kaynaklar takip edilmelidir. Ancak uzmanların tavsiye ve yorumları; mevcut yatırım stratejisiyle, ihtiyaçlarla ve kararlarla birlikte değerlendirilmelidir.

✅ Yatırıma en çok kaybetmenin göze alınabildiği kadar para yatırılmalıdır. Yatırılan para aynı zamanda kaybedildiği taktirde hayatı etkilemeyecek miktarda olmalıdır. Örneğin ihtiyaçların karşılanacağı parayla veya borçla yatırım yapılmamalıdır. Düzenli gelir getiren varlıklar uzun vadeli getirileri düşünülerek kısa süreli mutluluklar için harcanmamalıdır. Bunlar için varlıkların düzenli olarak getirdiği gelirler kullanılmalıdır. Bu yatırım dünyasında ‘yumurtayı ye tavuğu kesme‘ prensibi olarak bilinir. (1) Ayrıca ele geçmeden kazançla ilgili planlar yapılmamalı (dere görmeden paça sıvanmamalı) ve yatırım yapmadan önce (eğer yoksa) birikim yapılmalıdır.

✅ Yatırım yaparken tüm birikimi kaybetme ihtimali olduğu unutulmamalı ve tüm sermaye hisse senedi, opsiyon, vadeli işlem, kaldıraçlı işlem vb. riskli yatırımlara yönlendirilmemelidir. En önemlisi de yatırım yaparken duygularla değil mantıkla hareket edilmelidir (1). Bunun için de yatırım bir hayat tarzı olarak görülmeli ancak hayatın en merkezine de konulmamalıdır. Aksi taktirde azalan verim kanununa göre stres arttığı taktirde daha duygusal kararlar verilecek ve dolayısıyla zarar etme potansiyeli artacaktır (2). Bu sebeple soğukkanlı ve sabırlı olunmalıdır.
(Ayrıca Bakınız: Kaldıraçlı İşlem Nedir? Nasıl Yapılır?)

✅ Yatırım yaparken doğru tercihte bulunmak hem riskleri azaltır hem da kazanç potansiyelini yükseltir. Yatırım yaparken ilgili yatırım aracının avantaj ve dezavantajlarının yanı sıra saklama, depolama ve güvenlik açılarından da değerlendirilmelidir. Bilgi, vade, risk ve getiri dengesi gözetilerek en uygun yatırım aracı seçilmelidir. Örneğin borsa yüksek riskli olup yüksek kazanç potansiyeli sunarken, altın düşük risklidir ancak genellikle alım gücünü koruma eğilimindedir.
(Ayrıca Bakınız: Altın Yatırımı Nasıl Yapılır? [Rehber])

✅ Piyasada amatör yatırımcı gibi hareket edilmemelidir. Çok sık al sat yapmak, araştırmadan yatırım yapmak, herkesten yatırım tavsiyesi almak, ilk düşüşte satış yapmak, hırs yapmak, kısa sürede zengin olmayı beklemek, piyasayla inatlaşmak, piyasayı kişisel beklentilere uydurmaya çalışmak, riskleri dağıtmamak, fiyatlar oynakken sabırlı olmamak, yatırım araçları ile duygusal bağ kurmak, güncel gelişmeleri takip edip yorumlamamak, fiyatların değişken olduğunun ve elbette düşeceğinin unutulması yatırım yaparken sıkça yapılan hatalardandır. (1) (2) (3) (4) Özetle yatırım hedef planlaması (5), yatırım planlaması (6) ve uygulamasından (7) ibarettir.