A’dan Z’ye Muhabbet Kuşu Bakımı Rehberi

Bilimsel adı ‘melopsittacus undulatus‘ olan muhabbet kuşları papağan türüne bağlı olan evcil bir kuş türüdür. Ana vatanı olan Avustralya kıtasının kurak bölgelerinde ve zorlu koşullarında yaklaşık 5 milyon yıldır varlıklarını sürdüren bu kuşların tüyleri doğal habitatlarında genellikle parlak sarı ve yeşil tonlarda olsa da evcilleştirilmiş olanları beyaz, sarı, yeşil ve mavi gibi farklı renklere sahip olabilir. Yanaklarında mavi ile kanatlarında siyah çizgi veya desenler görülebilir. Kuyruğu genellikle ince ve koyu mavidir. Diğer kuş türlerine göre daha küçük olan muhabbet kuşları genellikle 18 ile 20 cm uzunluğunda olup ağırlıklarıysa 30 ile 40 gram arasında değişir.

Muhabbet Kuşu Bakımı Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Kuşları seven ve yol arkadaşı olarak kuş sahiplenmeyi isteyen herkes için hem bakım kolaylığı hem de sevecen yapıları sebebiyle muhabbet kuşları genellikle doğru bir seçimdir. Dünyanın birçok bölgesinde evcil hayvan olarak beslenen muhabbet kuşlarının ortalama yaşam süresi 5 ile 10 yıl arasında değişse de bakım ve yaşam koşullarının iyiliğine bağlı olarak 15-20 yıla dek ulaşan kuşlar bilinmektedir. Sahibine yaşam enerjisi veren bu sevimli canlılar, tabii ki en güzel şekilde bakılmayı hak ediyor. Bu yüzden yeni dostuna ayıracak yeterince zamanı olanların tek bir kuşu, bu konuda emin olmayanların bir çift muhabbet kuşu sahiplenmesi daha doğrudur.

1- Sağlık ve Hastalıklardan Korunma

Birçok kişinin severek beslediği muhabbet kuşlarının da tıpkı diğer evcil hayvanlar gibi bakım incelikleri bulunur. Sevgi dolu bir aile, temiz ve ferah bir yaşam alanı, ortalama sıcaklık, kaliteli besinler ve taze su, düzenli banyo, bol uyku, ev içinde özgürce uçabilme ve hareket edebilme, oyun ve eğlence muhabbet kuşları ile sağlıklı, mutlu ve uzun bir birliktelik sürdürebilmenin başlıca gereksinimleridir. Ayrıca muhabbet kuşları günde 10-12 saat uykuya ihtiyaç duyarlar. Bunun çoğunluğu gece saatleri olsa da gündüzleri şekerleme yaparlar. Rutin kontrollerin yanı sıra hastalık belirtilerinin görülmesi halinde vakit kaybetmeden veterinere gitmek önemlidir.
(Ayrıca Bakınız: Nasıl Sağlıklı Olunur? En İyi Sağlıklı Yaşam Önerileri Nelerdir?)

2- Sağlıklı Beslenme

Muhabbet kuşları oldukça meraklı ve -deyim yerindeyse- boğazına düşkün canlılardır. Öyle ki gagasına sığabilecek her şeyi midesine indirebilecek potansiyeldedirler. Mesela sabah kahvaltı yaparken minik dostunuz kafesinin dışındaysa her an sofranıza misafir olabilir. Tabii sırf istiyor diye ‘tadımlıktan bir şey olmaz’ diyerek her şeyi vermemek gerekir. Doğal ortamlarında daha çok tohumlar ile beslenseler de muhabbet kuşları için uygun yiyecekler, yasaklanmış gıdalar, vitamin ve mineral takviyeleri gibi konularda bilinçli olmak, bu sevimli canlıların ihtiyaçlarının karşılanması ve uzun bir ömür sürmeleri için şarttır. Peki muhabbet kuşları nasıl beslenmelidir?

✅ Yem, tohum, sebze ve meyveler açısından zengin ve dengeli bir program uygulanmalıdır.
✅ Açık satılan yemler yerine kapalı paketlerde satılan özel vitaminli yemler tercih edilmelidir.
✅ Sebze ve meyveler güzelce yıkandıktan ve küçük parçalara ayrıldıktan sonra sunulmalıdır.
✅ Kuşun ulaşabileceği bir yerde daima temiz içme suyu tutulmalı ve her gün tazelenmelidir.
✅ Peynir, balık, yumurta, et gibi besinler küçük parçalar halinde sınırlı miktarlarda verilebilir.
✅ Alkol, kafein, çikolata, avokado, soğan ile aşırı yağlı, şekerli ve tuzlu gıdalar verilmemelidir.
✅ Mürekkep balığı kemiği (gaga taşı) ve kuş kumu kullanımı sindirim sağlığı için önemlidir.
✅ Ballı çubuk kraker gibi besinler ile kuşu ödüllendirebilir veya tatlı iştahını bastırabilirsiniz.

3- Barınma ve Yaşam Alanı

Bir muhabbet kuşu sahiplenildiği zaman, onun gereksinimlerine uygun olarak tasarlanmış bir yaşam alanı sunulmalıdır. Kafes tercih edilirken uyum sağlayan, sorun yaşatmayacak, kaliteli ve sağlıklı malzemelerden yapılmış ve (kuşun parmaklıklar arasına sıkışmaması için) ortalama 1,5 cm veya daha dar aralıklı olanları seçilmelidir. Camlar açıkken ve günün bazı bölümlerinde dışarıya salınmayan kuşların vakit geçireceği alan kendi evi olduğundan kuşun kendisini özgür hissetmesi, rahat bir şekilde hareket edebilmesi için kafes yeterince geniş olmalıdır. Temelde kuşun içinde rahatça dolaşabileceği, kanatlarını açabileceği ve çırpabileceği bir kafes yeterlidir.

Muhabbet kuşları soğuğa ve güneşe karşı oldukça narin oldukları için minik dostların kafesleri rüzgar almayan, kuru ve optimum sıcaklıktaki bir yerde konumlandırılmalıdır. Buna ek olarak, kuşun evinin iç dekoru da önem teşkil etmektedir. Yemlikler, tünekler, su kabı, gaga taşı, dallar, oyuncaklar, aynalar, süslemeler, yavru evi, çiftleşme evi gibi aksesuarlar kafesin hoş görünmesi ve kuşun konforlu bir ortamda barınması için gereklidir ancak bunlar güvenli malzemelerden yapılmış olmalıdır. Öte yandan kuşun tüylerinin eve dağılmaması adına kafesin altına özel tül geçirilmesi ve temizleme kolaylığı için tabanı çekmeceli kafeslerin kullanılması tavsiye edilir.

4- Eğitim ve Sosyalleşme

Muhabbet kuşları diğer tüm papağan türleri gibi topluluk halinde yaşamaktan ve kalabalıktan keyif alırlar. Muhabbet kuşları ilgi isteyen canlılar olup, ilgi görmeyince bunalıma girebilirler. Özellikle tek bakılan, gün içinde fazla yalnız kalan ve mutsuz muhabbet kuşları depresyona girerek kendi tüylerini yolabilirler. Bu sebeple yapılması gereken en önemli şey zaman zaman onlarla muhabbet ederek onlara sevgi ve ilgi göstermektir. Benzer mantıkla kuşun kafesinin evin en ücra, karanlık ve sessiz kalan bölgesine değil; en çok vakit geçirilen yerine konulması gerekir. Ayrıca sık sık kelime tekrarları yaparak muhabbet kuşlarını konuşturmak mümkündür.

5- Oyun ve Egzersiz

Muhabbet kuşları çok akıllı kuşlardır, fizyolojik olduğu kadar psikolojik ihtiyaçları da vardır. Bu süreçte beslenmenin yanı sıra kafes dışarısında geçirilen zaman da büyük önem taşımaktadır. Kafes dışında düzenli zihinsel ve fiziksel egzersizler yapılması kritik olup, muhabbet kuşlarını meşgul etmek için özel oyuncaklar ve aktiviteler de mevcuttur. Ayrıca, yeni bir ortama gelen bir muhabbet kuşunun kafeste durarak bulunduğu ortamı tanımasına ve aidiyet hissetmesine imkan yoktur. Çünkü muhabbet kuşları keşfettikçe bulundukları ortamı tanırlar. Bu sebeple bu kuşların egzersiz yapmalarını sağlamanın ideal yolu onları gözetim altında dışarı çıkarmaktır.

Muhabbet kuşları ister tek başlarına yaşasınlar isterse çift olarak aynı kafesi paylaşsınlar oyun oynamaya ve egzersiz yapmaya ihtiyaç duyarlar. Bu kuşun tembelleşmesini ve psikolojisinin bozulmasını önlemektedir. Bu nedenle onlar için keyifli oyuncakların olması ve her gün kafes dışı zaman tanınarak yeterince uçmalarının sağlanması önemlidir. Böylelikle hem eve alışacak hem de kendini evin bir üyesi gibi hissedecektir. Eve alıştıktan sonra da sizinle birlikte sofrada duracak, televizyon izlerken omzunuzda duracaktır. Yalnız kalmaktan hoşlanmayan muhabbet kuşları yalnız kaldıklarında oyuncaklarıyla vakit geçirerek evinde daha mutlu hissedebilirler.

6- Temizlik ve Bakım

Muhabbet kuşlarının mutlu hissetmesi ve hastalık kapmaması adına temizlik ve kişisel bakım rutinleri oldukça önemli olup, bunların kusursuz bir şekilde ve minik dostlarımızı korkutmadan sürdürülmesi için birkaç unsura dikkat edilmesi gerekmektedir. Evcil hayvan sahibi olmanın ve onların bakımlarıyla uğraşmanın sorumluluk sahibi biri olmayı gerektirdiği unutulmamalıdır.

📌 Tüyler: Muhabbet kuşlarının tüy sağlığı, sağlık durumlarının bir göstergesidir. Muhabbet kuşları tüylerini düzenli olarak temizlerler ancak kuşların tüylerini nazikçe fırçalayarak masaj yapmak ve özellikle tüy dökme dönemlerinde bu konuda ekstra hassasiyet göstermek gerekir.

📌 Yaşam Alanı: Temiz ve düzenli bir yaşam alanı, muhabbet kuşlarının sağlıklı kalmasının temelidir. Bu yüzden her gün düzenli olarak kuşların suyu ve yemi tazelenmeli, yem kabukları üflenmeli ve sulukları temizlenmelidir. Kafes, oyuncak ve diğer aksesuarların temizlenmesi ile tüneklerin zımparalanması gibi detaylı temizlik işlemleriyse haftada bir kez yapılmalıdır. Ayrıca kafesin dibine koyulan ızgaralarla kağıt/mendil gibi kafes altlıkları temizliği kolaylaştıracaktır.

📌 Banyo: Muhabbet kuşları yıkanmayı sever fakat onlara özel bir alan oluşturulması gerekir. Muhabbet kuşlarına özel kuş banyo küvetleri tercih edilebilir veya musluk altında küçük bir yıkanma alanı oluşturulabilir. Muhabbet kuşlarına kışın ılık suda seyrek olarak, yazın musluk suyu sıcaklığında sık sık banyo yaptırılabilir ancak şampuan ve sabun kullanımı sakıncalıdır.

📌 Güneşlenme: Güneş ışığına maruz kalmak, muhabbet kuşları için farklı açılardan faydalar sağladığı ama fazlası riskli olabileceği için muhabbet kuşlarının özellikle yaz aylarında günde 15-30 dakika güvenli ve kontrollü şekilde doğrudan güneş ışığına maruz kalmaları gerekir.

📌 Gaga ve Tırnaklar: Muhabbet kuşunun gaga ve tırnakları düzenli olarak kontrol edilmeli ve gerekirse bakımı yapılmalıdır. Buralardaki çatlaklar ve pullanmalar gibi anormallikler sorun olduğunun göstergesidir. Kafeste bulunan gaga taşı ile ağaç dalından (veya kumlu) tünekler onların uzayan gaga ve tırnaklarını aşındırmak için yeterli olsa da tırnakların belirli aralıklarla kesilmesi gerekebilir fakat bu kuşun yapısının narin olduğu unutulmadan nazikçe yapılmalıdır.

7- Üreme ve Çocuk Bakımı

Muhabbet kuşları çiftleşmek istediklerinde şarkı söyleme, yemek paylaşımı, hediye sunma ve fiziksel yakınlaşma gibi yollarla eşlerine sürekli kur yaparlar. Bebek muhabbet kuşları tüysüz doğdukları için görme yetileri bir süre gelişmez. Bu sebeple nem, soğuk ve ışık gibi faktörlere karşı savunmasız oldukları unutulmadan; gelişimlerinin sağlanması için korunaklı, sıcak, kuru ve karanlık bir alanda barındırılmaları önemlidir. Ebeveyn kuşlar ilk etapta yavrularının tüm ihtiyaçlarını karşıladıkları için yapılacak en doğru şey ebeveynlerin gereksinimleri sağlayarak yavruların gelişimlerinin normal bir seyirde olduğunu kontrol etmek için çok iyi bir gözlemci olmaktır. Ayrıca yumurtalara dokunulmamalıdır, yoksa kırılır ve yavru kuşlar zarar görebilir.

Muhabbet Kuşu Bakarken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Muhabbet kuşu sahiplenmek, ona ömür boyu bakım ve sevgi sağlama taahhüdü gerektirir; bu yüzden şayet bu sorumluluğu yerine getiremeyecekseniz, lütfen sahiplenmeyiniz. Zaten bu kuşlar hassas canlılar oldukları için bakımlarında büyük bir özen gösterilmesi gerekir. Öyle ki güneşe, soğuğa ve rüzgara maruz kalırlarsa kolayca hasta olabilir; evde uzun süre tek başına bırakılırsa depresyona girebilir, sıcakta serinletmek için balkonda kafesle tek başına bırakılırsa diğer canlıların saldırısına uğrayabilir, bakımı yapılmazsa tırnakları halı ve perdelere takılabilir, dışarıdan getirilen dezenfekte edilmemiş her türlü ürün sebebiyle hasta olabilirler. Ayrıca bu kuşların stres altında olduklarının en önemli göstergesi anormal şekilde tüy dökmeleridir.

Muhabbet kuşlarının diğer kuş veya hayvan türleriyle aynı ortam içerisinde veya aynı kafeste barındırılmaları ölüm ve yaralanmalar meydana gelebileceği için kesinlikle önerilmez. Ayrıca muhabbet kuşları oldukça sosyal ve zeki canlılar olmalarına rağmen kuyruğuna dokunulması, ayaklarına temas edilmesi, kafesine dışarıdan parmak sokulması, kıskandırılması, zorla kafese sokulması ve özgürlüğünün kısıtlanması gibi belirli davranışlara ve durumlara karşı oldukça hassas olabilirler. Muhabbet kuşlarında ceren (gaga üzerindeki renkli kısım) rengine bakılarak cinsiyet; boyundaki beneklere, göz halkasına ve genel duruma bakılarak yaş tayini yapılabilir. En önemlisi, doğru bir bakım ile minik dostunuz sağlıklı ve uzun ömürlü bir yaşam sürebilir.