İsraf Nedir? [İsraf Çeşitleri, İsrafın Zararları ve İsrafı Önleme]
İsraf nedir, israf çeşitleri nelerdir, israfın zararları nelerdir ve israf nasıl önlenir gibi soruların konuların çok boyutlu olarak ele alınarak verilmiş cevapları ile israfı önleme temalı yaratıcı fikirler ve özel ipuçları bu yazıda! İşte detaylar...
📌 İsraf Nedir (Savurganlık, Tutumsuzluk): Gereksiz ve dengesiz harcamalar yaparak ihtiyaç fazlası tüketim yapmaktır. Para, emek, zaman ve doğal kaynaklar gibi kıt kaynakları gereksiz yere harcama durumudur. İsraf kelimesi Arapça’da “sarf” kökünden türemiştir. Ayrıca israf yapan kişilere de “müsrif” denir. İsrafın temel sebepleri zevk ve eğlence düşkünlüğü, bilgisizlik, gösteriş aşkı, bilinçsizlik, tembellik ve can sıkıntısı şeklindedir.
Örneğin gerek dünyada gerek de Türkiye’de uzmanların ve önemli isimlerin yaptığı ‘ihracatımız kadar gıdayı israf ediyoruz‘ ve sadece israf edilen ekmeklere harcanan para ile yılda 500 okul veya 80 hastane yapılabileceği şeklindeki yapılan açıklamalar ve paylaşılan araştırma sonuçları israf sorununu, olumsuz etkilerini ve israfı önleme konusunun önemini gözler önüne açıkça sermektedir.
İsraf Çeşitleri ve İsraf Örnekleri Nelerdir?
İsraf nedir deyince insanların aklına genellikle gıda israfı, su israfı, enerji israfı ve para israfı gibi standart alt başlıklar gelse de; zaman israfı (ömür israfı), nimet israfı, mekan israfı, eşya israfı, ömür israfı, hayır israfı, sağlık israfı, akıl israfı, lisan israfı (dil israfı), insan israfı ve infak israfı başta olmak üzere hemen hemen her konuda israf yapılabilir. İsraf çeşitleri hakkında günlük yaşamdan verilebilecek israf örnekleri şunlardır:
• Suyu, kağıdı, parayı, enerjiyi vb. gereksiz yere tüketmek (Kaynak israfı)
• İhtiyaç olmamasına rağmen sürekli alışveriş yapmak (Para israfı)
• Günü teknoloji bağımlılığı vb. gereksiz şekilde geçirmek (Zaman israfı)
• Sağlıklı, dengeli ve düzenli beslenmeye dikkat etmemek (Sağlık israfı)
• Kişinin mücadele etmeden sevmediği bir hayatı yaşaması (Ömür israfı)
• Yardımı ihtiyaç sahiplerine dağıtmadan az kişiye yapmak (Hayır israfı)
İsrafın Zararları Nelerdir? [Video]
✅ İsraf kaynakların gereksiz olarak kullanılması demek olduğu için yoksullaşmaya ve enflasyon gibi ekonomik sıkıntılara sebep olur. Örneğin Gıda ve Tarım Örgütü’ne (FAÖ) göre besinlerin %14’ü tüketiciye ulaşmadan çöpe gitmektedir. Bu durum daha da kötüsü başka kişilere, topluluklara ve ülkelere muhtaçlık gibi ciddi sorunlara sebep olabilir
✅ Kişilerin kendilerini tatmin edecek kadar tüketim (israf) yapamaması halinde hüsran, çaresizlik, yetersiz hissetme ve umutsuzluk gibi psikolojik ve sosyolojik sorunlara sebep olması da israfın zararları arasında yer almaktadır. Ayrıca israf yapmaya alışması kolay ancak israfı bırakması zordur. Çünkü israf başka bir ifadeyle kaynak tüketiminin suyunu çıkarmaktan zevk almaktır.
✅ İsraf insanları yüksek miktarda harcama yapmaya yani tüketim çılgınlığına alıştırdığı yani bağımlılığa yol açtığı için insanları etik olmayan ve hatta yasa dışı yöntemlerle para kazanmaya yöneltir. Ayrıca yoksulluk ve perişanlığa sebep olduğu için kişilerin ailelerine, çevrelerine ve ülkelerine yük olmasına dolayısıyla da sonunda kişilerin toplumdan dışlanmasına yol açabilir.
✅ Doğal kaynakların oluşması uzun yıllar aldığı için gereksiz ve hızlı bir şekilde tüketilmesi halinde doğanın direnci azalmakta ve çevre kirliliği gibi sorunlar ortaya çıkabilmektedir. Örneğin ağaçların kesildiği bir yerde şiddetli bir şekilde yağmur yağdığında kolayca heyelan olduğu ve daha da ilginci yeni dikilen ağaçların eskileri kadar sağlam olmadığı görülmüştür. Bu durum şu videoda çok daha güzel bir şekilde gözler önüne serilmektedir:
Her sahnesi özel olarak dizayn edilmiş bu videoda da görülebileceği üzere israf, tüketim çılgınlığı ve çevre kirliliği arasında oldukça yakın bir ilişki bulunmaktadır. Çünkü insanlar yaptıkları israf ve doğal kaynakları fütursuzca kullanma gibi hatalı adımlar sonucunda çevre kirliliği gibi sorunlar baş göstermeye başlar. Şayet bu sorunların önü alınamazsa da doğal düzen bozulur ve dünya adeta yeşil olmayan bir makine çöplüğüne dönüşür.
(Ayrıca Bakınız: Alışveriş Çılgınlığına Yol Açan Özel Market Hileleri)
İsraf Nasıl Önlenir? [İsrafı Önleme]
İsrafı önlemenin en temel yöntemi bir bireyin yapacağı “en ufak israfın en küçük sonuçtan en büyük sonuca kadar tüm insanlığı ilgilendirecek boyutta bir soruna yol açtığı” bilincine kavuşması gerekliliğidir. Bu bilince kavuşanlar ellerindeki maddi manevi bütün değerlerin kıymetini bilir ve bu sayede her şeyi olması gereken seviyede olacak şekilde düzenleyebilir. Ancak bu konuda alınabilecek ek tasarruf önlemleri de bulunmaktadır.
1- Su İsrafını Önlemek
Boşa akan her damla su, damarının dışında akan kana benzer. Peki su israfı nasıl önlenir? Gerekenden fazla miktarda su kullanmamak; elleri sabunlarken, dişleri fırçalarken, tıraş olurken vb. suyu kapamak, su ısınana kadar akan suyu biriktirmek, su sistemlerini kontrol etmek ve tasarruflu sistemler kullanmak su israfını önleme yöntemleri arasındadır. Dünyanın %70’i suyla kaplı olmasına rağmen, tatlı su oranı sadece %3 olduğu için su tasarrufuna ekstra önem verilmelidir. Ayrıca su israfını önlemek için yapılan projeler de mevcuttur.
2- Gıda ve Besin İsrafını Önlemek
Gıda israfı tatlı suların %21’ini, tüm gübrelerin %19’unu, tarım alanlarının %18’ini, katı atık depolama hacminin %21’ini tüketmektedir. Gıda israfını ve besin israfını önlemek için neler yapabiliriz? Yiyeceğimiz kadar yemek hazırlamalıyız ve tabağımıza yiyeceğimiz kadar besin almalıyız. Ayrıca tüketilmeyen gıdaları ve besin maddeleri bozulmadan sokak hayvanlarına verilebilir.
Kalan gıdalar ise kompostlaştırma gibi yöntemler ile doğal gübre üretiminde kullanılabilir ve bu sayede yılda hane başına 150 kg’a kadar yiyeceğin atığa dönüşmesi engellenebilir. Ayrıca unutmayınız ki son kullanma tarihi gıdanın çöpe atılabileceği tarih demek değildir. Ek olarak yapılan çeşitli gıda israfı proje yarışması ve etkinlikleri ile bu konuda orijinal çözümler aranmakta ve geliştirilmektedir.
3- Enerji ve Elektrik İsrafını Önlemek
Teknolojik aletlerin kullanılmadığı dönemlerde fişlerini prizden çekmek, gereksiz hallerde ışık ve elektrik gibi kaynakları kullanmamak, gerek tüketicilerin gerek üreticilerin tasarruflu sistemleri ve teknolojileri tercih etmesi (örneğin güneş enerjisi ile su ve ev ısıtma), toplu taşıma ve bisiklet gibi ulaşım metotlarının tercih edilmesi, şarj edilebilir ve/veya yenilenebilir teknolojilerin kullanılması gerekir.
Ayrıca yerel üreticilerden alışveriş yapmak gıda vb. maddelerin gereksiz yere kilometrelerce yol kat etmesini önleyecektir. Doğa dostu, verimli ve yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılması da son derece önem taşımaktadır. Bu konuda da araştırılarak ek fikirler bulunabilir, özel yöntemler geliştirilebilir ve zaten ‘israf nasıl önlenir‘ sorusuna yeni etkili cevaplar bulmak amacıyla çeşitli israfı önleme projeleri de yapılmaktadır.
4- Para ve Diğer İsrafları Önlemek
Her türlü maddenin israfı yapılabileceği için bilinçlenme ve israf etmeme gibi genel yöntemlerin haricinde her madde çeşidi için özel israfı önleme yöntemleri de geliştirilebilir. Örneğin kağıt israfını önlemek için kağıtları boş yere karalamak ve yırtmak yerine dijital not alma sistemleri kullanılabilir. Benzer bir şekilde para israfını önlemek için de para tuzaklarından kaçınılmalıdır.
(Ayrıca Bakınız: Para Tuzağı Nedir? [Popüler Para Tuzakları])
İnsanların elinde bulunan şeylerin kıymetini bilmemesi halinde bu şeylerin en basitine dahi muhtaç hale gelebilir. Bu sebeple asıl önemli olan bir şeyleri kaybedip muhtaç olduktan sonra değil, asıl elinin altındayken o değerlerin kıymetini bilmek ve israftan kaçınmaktır. Unutmayalım kaynakları israf eden, geleceğini de israf eder. Bu sebeple bilinçli olmak ve kaynak çeşidi ayırt etmeksizin tasarruf yapmak gerekir.
Sağlam bir içerik olmuş, eline sağlık