Eğitim ve İş Dünyası

En Doğru Meslek Seçimi Nasıl Yapılır?

Doğru meslek seçimi yapmak neden önemlidir, en doğru meslek seçimi nasıl yapılır, meslek seçerken nelere dikkat edilmelidir ve meslek seçerken en çok yapılan hatalar nelerdir gibi kritik soruların cevapları bu yazıda! İşte detaylar...

Meslek; insanların yaşamlarını sürdürebilmek için yaptıkları ve genellikle yoğun bir eğitim ve çalışmayı gerektiren bir sürecin sonunda kazandıkları unvan veya düzenli olarak icra ettikleri iştir. Herkesin geçimini sağlayabilmek için yapacağı düzenli ve sürekli bir işinin olması şarttır. Meslek seçimi bireyin geleceğini adeta kendi elleriyle şekillendirmesi olduğu için bu bireyin hayatı boyunca vereceği en önemli kararlardandır. Ancak tercih edilebilecek çok alternatif bulunduğu için doğru kararı almak zorlayıcı olabilir. Bu sebeple iyi düşünülüp gerekli analizler yapıldıktan sonra karar verilmelidir çünkü karardan geri dönmek zor hatta imkansız olabilir.

Profesyonel İpucu: Seçilen meslekle beraber o mesleğin getirdiği yaşam tarzı da seçilmiş olur. Öyle ki seçilecek meslek; iş bulma potansiyeli, gelir düzeyi, çalışma koşulları, yaşanan çevre, toplumsal ilişkiler, eş seçimi, değer yargısı, dünya görüşü ve alışkanlıkları biçimlendiren faktörlerin başında gelmektedir. Ancak sevilmeyen bir işte veya kişilerle çalışmak ziyan edilmiş bir hayattan başka bir şey değildir. Önemli olan bilinçli kararlar verip kariyer basamaklarını başarıyla tırmanmaktır.
(Ayrıca Bakınız:
 En Doğru Kariyer Planlaması Nasıl Yapılır?)

Görsel: Popüler Meslekler ve Meslek Seçimi Rehberi

En Doğru Meslek Seçimi Nasıl Yapılır?

Çağdaş bir toplumda özgür bir bireyin meslek seçimi konusunda sağlıklı bir karar verebilmesi için her şeyden önce neler istediğini ve bunları elde edebilmek için ne türden imkanlara sahip olduğunu bilmesi gerekir. Ardından mevcut seçenekleri inceleyip, her birisinin isteklerine ve koşullarına ne derece uygun olduğunu değerlendirmesi gerekir. Dikkatli ve özenli bir şekilde hareket etmeyerek bu konuda yanlış karar alanlar hem eğitimleri ve kariyer yaşamları boyunca motivasyonlarını taze tutmakta, hayatlarında mutluluğu yakalamakta, karşılaşacakları krizleri yönetirken güçlü kalmakta ve yeteneklerinin körelmesine engel olmakta epey zorlanabilirler.

İdeal meslek kişiye göre farklılık göstermekte olup; bu kişinin mizacı, güçlü ve zayıf yönleri, hayatındaki fırsatları ve riskleri, düşünce tarzı, iletişim tarzı, motivasyon tarzı, problem çözme yaklaşımı, kişilik özellikleri, rahatken genel tutumları, stres altındaki potansiyel riskleri, çalışma azmi, iyi olduğu alanlar, kolayca yapabileceği işler, ideal öğrenme tarzı ve ortamları, duygusal zekası ve hangi 21. yüzyıl becerilerine hakim olduğu gibi kriterlere bakılıp hangi mesleklerin daha uygun olduğu bulunabilir. Bu kriterler bir masanın ayakları gibi olup, masada ne kadar çok ayak olursa masa o kadar sağlam olacaktır. Aslında bu seçimin matematiği şöyle işler:
(Ayrıca Bakınız: Risk ve Kriz Yönetimi Nasıl Yapılır?)

Görsel: Üniversite Bölüm ve Meslek Tercihi Nasıl Yapılır?
Görsel: Üniversite Bölüm ve Meslek Tercihi Nasıl Yapılır?

1- Kişilik Özellikleri ve Yetenekler

Yeteneklerine ve ilgi alanlarına göre yetiştirilmeyen çocuklar hayallerine kanat çırpamazlar. Nitekim hiçbir balık uçmaya veya hiçbir kuş yüzmeye zorlanamaz. Çoklu zeka kuramına göre, kişilik özelliklerini göz önünde bulundurup yetenekli olunan alanlara yönelmek o alanlarda olabildiğince hızlı şekilde kalifiye eleman haline gelmeyi sağlayacaktır. Kişinin kendine uygun olmayan tür işleri yapması, işleri eline yüzüne bulaştırarak ömür boyu stresle yaşama riskini artıracaktır. Yani ehliyet ve liyakat parmakla gösterilen ve vazgeçilemeyen kişi olmanın sırrıdır.
(Ayrıca Bakınız: Liyakat Nedir? Liyakat Neden Önemlidir?)

Aslında herkes dâhidir. Ama siz kalkıp bir balığı ağaca tırmanma yeteneğine göre yargılarsanız, tüm hayatını aptal olduğuna inanarak geçirecektir.

Albert Einstein, Ünlü Bilim Adamı
Görsel: Kişilik Özelliklerine ve Yeteneklere Göre Meslek Seçiminin Önemi

2- Kazanç Potansiyeli

21. yüzyılda elde etmek için para gerektiren şeylerin sayısının ciddi bir şekilde artmış olması ekonomik gücün önemini arttırmıştır. Mutluluğu ve yaşam standartlarını etkileyen en temel faktörlerden biri paradır. Öyle ki para modern dünyada özgürlüğü simgeler. Çünkü para her türlü arzu ve gereksinimin o anki nesnesine dönüşmeye her an hazırdır. Ayrıca birinin çalıştığı işten tutun, takıldığı arkadaşlara kadar hayatındaki pek çok önemli bileşeni maddi durumu belirlemektedir. Bu sebeple seçilecek mesleğin belli bir gelir düzeyine sahip olması gerekir.
(Ayrıca Bakınız: Ekonomik Güç Nedir? Neden Önemlidir?)

Yaşamayı bir savaş olmaktan kurtarmak isteyen, hayatla barışmasını sağlayacak kadar para sahibi olmalıdır.

George Bernard Shaw, Ünlü Yazar
Görsel: Kazanç Potansiyeline Göre Meslek Seçiminin Önemi

3- İlgi Alanları ve Değerler

Birey önce kendini sonra işini tanımalıdır. İnsanlar kendi ilgi alanlarına ve önemli değerlerine uygun olan yani sevdikleri türlerdeki işleri yaparken sıkılmazlar, tam tersine büyük zevk alırlar. Bu sebeple daha istekli şekilde çalışmalarından ötürü yüksek verim elde ederler. Sevmediği işi yapan insanlarsa her gün işe efkarlı şarkıların sponsorluğunda adeta sürünerek giderler. 🙂 Ünlü bilim adamı Einstein’e eşi onun çok yorulduğunu, ertesi gün biraz dinlenmeyi hak ettiğini söyler ama o tekrar laboratuvara gider. İşini severek yaşam tarzı yapmak mutluluğun sırrıdır.
(Ayrıca Bakınız: Nasıl Mutlu Olunur? [Mutlu Yaşamın Sırları])

Sevdiğiniz bir işi meslek edinirseniz, hayatta bir gün dahi olsa işte çalışmış olmazsınız. Ben hayatta bir gün dahi işte çalışmadım. Çalışmalarımın tümü sadece keyif ve mutluluktan ibaretti.

Edison, Ünlü Mucit
Görsel: İlgi Alanlarına ve Kişisel Değerlere Göre Meslek Seçiminin Önemi

4- İş Piyasası ve Güncel Trendler

Bilim ve teknoloji alanında yaşanan yeni gelişmelere bağlı olarak dünya değişmekte olup bu durum bir takım mesleklerin zaman içerisinde önemlerini yitirerek yerlerini yeni mesleklere bırakmalarına sebep olmaktadır. Ayrıca insanlar bazı alanlarda çalışmaya pek hevesli değildir. Bütün bunlar göz önünde bulundurulduğunda, özellikle gençlerin gelecekte fazlasıyla ihtiyaç duyulacağı ve popüler olacağı kuvvetle öngörülen meslekleri veya sektörleri araştırarak bu alanlara yatırım yapmayı göz önünde bulundurmaları kendileri için isabetli bir karar olacaktır.
(Ayrıca Bakınız: Geleceğin Popüler Meslekleri Nelerdir?)

Not: Meslek seçimi konusunda arzu edilen şeyler zaman içerisinde değişebilir veya işsiz kalma gibi durumlar bireyleri meslek değiştirmeye sevk edebilir. Öyle ki şuan istenilen şeyler ve mevcut şartlarla 30’larda, 40’larda veya 50’lerde istenilen şeyler ve o dönemlerin şartları farklı olabilir. Bu tarz durumlarda iki seçenek vardır: mevcut durumu kabullenmek ya da köklü değişiklikler yapmak. Ancak bireylerin hayatlarında meslek değiştirmek gibi köklü değişikler yapması oldukça riskli bir süreç olup maliyet, zaman ve emek gibi faktörlerce bir bedel gerektirmektedir.

Görsel: İş Piyasası ve Güncel Trendlere Göre Meslek Seçiminin Önemi

5- Popülerlik ve Toplumsal Statü

Bireyler, topluma hizmet ederek insanlığa yararlı olma yoluyla toplumda bir sosyal kimlik ve saygınlık kazanır. Bu sebeple sağlıklı, doğru ve isabetli bir meslek seçimi yapmak bireylerin psikolojik ve sosyal ihtiyaçlarını doyurabilmeleri konusunda kritik öneme sahiptir. Yani meslek seçimi yapılırken, ilgili mesleklerin toplum nezdindeki popülerliği ve bireylere kazandırdığı prestij (etiket) dikkat edilmesi gereken bir diğer kriterdir. Mesleğin popülerliği ve prestiji hiç şüphesiz önemli olsa da en önemli kriterler işin yeteneklere uygunluğu ve gelir potansiyelidir.
(Ayrıca Bakınız: Statü Nedir? [Toplumsal Statü Sağlama])

Bir adam sadece para kazanmak fikriyle işe başladıysa, büyük ihtimalle, yapamayacaktır.

Joyce Claude Hall, İş Adamı
Görsel: Türkiye'de En İtibarlı ve En İtibarsız Meslekler Listesi [2020]
Görsel: Türkiye’de En İtibarlı ve En İtibarsız Meslekler Listesi [2020]

Meslek Seçerken Sıkça Yapılan Hatalar Nelerdir?

Sevgili ve arkadaş gibi uzun vadedeki kalıcılığı garanti olmayan kişilerin etkisinde kalmak
• Kültür veya aile baskısıyla karar vermek ve meslek seçerken yalnızca kazanca odaklamak
• İlgi alanlarını ve yetenekleri göz ardı ederek güncel trendlerdeki popüler meslekleri seçmek
• Geleceği olmayan meslekleri seçmek, ortada gerçek bir tutku olmaksızın bir meslek seçmek
• Meslek seçimi yapmadan önce yeterli araştırma yapmamak ve kısa vadeli olarak düşünmek
• Yapılan işi ciddiye almamak, medyanın gazına gelmek ve adaptasyon ihtiyacını ihmal etmek

Doğru kişinin doğru işe yerleştirilmesi, ülkenin insan kaynağının zayi edilmemesi ve çalışma veriminin artırılması açısından önemlidir. Örneğin içinde insan sevgisi var mı diye bakmadan iyi problem çözenleri doktor yapmak veya kalbinde adalet duygusu var mı diye bakmadan en iyi ezber yapanı hukukçu yapmak, dürüst olup olmadığına bakmadan en iyi matematik bileni mühendis yapmak hayati yanlıştır. Mesela bunun sonucunda iyi matematik bilen ancak dürüst olmayan mühendislerin malzemeden çalarak yaptıkları binalar ilk depremde yıkılmaktadır.
(Ayrıca Bakınız: Mimar Sinan Bakış Açısıyla: Yeni Binalar Niye Dayanıksız?)

Meslek Seçimi Konusunda Seçenekler Oldukça Boldur

Sağlıklı Meslek Seçimini Engelleyen Faktörler Nelerdir?

Kişinin kendisi ile ilgili faktörler: Kişideki ilgi ya da motivasyon eksikliği, kişinin seçeceği mesleğin gerektirdiği yeteneklere veya meslekle ilgili yeterli düzeyde bilgiye sahip olmaması, başarısızlık, kişisel problemler ve hastalık gibi sorunlar sağlıklı meslek seçimini engelleyebilir.

Dış faktörler: Öğrencinin ailesinin beklentileri, arkadaşları arasındaki konuşmalara göre arkadaşlarının beklentileri, ekonomik sebepler, mesleğin toplumdaki değeri, aile üyelerinin meslekleri, mesleğin kazanç ve çalışma koşulları sağlıklı meslek seçimi yapmayı engelleyebilir.
(Ayrıca Bakınız: En İyi Hedef Belirleme ve Planlama Stratejileri)

Uyarı: Doğru tercih doğru kariyer demektir. Başkalarının yanlış düşüncelerinin ve sanrılarının bedeli hayatta akıp giden ve asla geri getirilemeyecek olan zamanla ödendiği için, bireyler hayatı etkileyen böylesi kritik bir karar alırken başkalarının uyarılarına kulak tıkamamak şartıyla, kendi yollarını çizmek suretiyle başkalarının hayatlarının figüranı değil, kendi hayatlarının başrol oyuncuları olmalıdırlar. Ayrıca okumak yerine meslek öğrenmekte popüler bir seçenektir. Hayal et, gerçekçi ol. Hayaller ile gerçekler elbet buluşur. Umutsuz olma, dürüst ol. Hakikat seni bulur!
(Ayrıca Bakınız:
 Nasıl Başarılı Olunur? [Başarının Sırrı])

MrKaptanTR

Bilgisayar mühendisiyim ve boş zamanlarımda kurucusu olduğum bu platformda yazarlık yapıyorum. Özellikle yazılım ve profesyonel içerik üreticiliği alanlarında çalışıyorum. Spor yapmaktan ve gizemli konuları araştırmaktan keyif alıyorum.

2 Yorum

  1. Onlarca belki yüzlerce meslek arasından meslek seçimi yapamıyorum diyordum ki, bu yazınızda doğru meslek seçimi nasıl yapılır çok güzel bir şekilde anlatmışsınız. Bu yazı imdadıma çok güzel yetişti 🙂

  2. Meslek seçimi meselesini gerçekten dürüst, açık sözlü, objektif ve en önemlisi insanlara gerçekten faydalı olacak bir perspektif ile ele almışsınız, bu konuyu sadece maddiyat ve statünün dışına taşımış olmanız da ayrıca çok hoş olmuş. 🙂

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu